Vương quốc Phù Nam là một
vương quốc cổ ở Đông Nam Á, tồn tại từ thế kỷ I đến thế kỷ VII sau công nguyên,
có diện tích bao trùm từ Nam Bộ Việt Nam qua Campuchia, Thái Lan, phía nam Lào,
một phần phía đông Myanmar và một phần phía nam Malaysia ngày nay.
Vương quốc Phù Nam được hình thành từ các tiểu quốc (tiểu quốc
trong Mandala), mà tiểu quốc đầu tiên là Na Phật Na, trung tâm là vùng đất Óc
Eo ngày nay. Từ Na Phật Na (Óc Eo) phát triển rộng ra hình thành tiểu quốc Na
Phật Na, tiểu quốc “chinh phục từ đầm lầy”, tiểu quốc Cát Tiên và các tiểu quốc
khác nằm ngoài lãnh thổ Việt Nam ngày nay.
Tiểu quốc Na Phật Na là vùng trung tâm trong Madala, là vùng
địa lý ở sông Hậu, bao gồm khu vực vùng Tứ giác Long Xuyên, vùng U Minh, vùng
lòng chảo Ô Môn Phụng Hiệp và vùng Sóc Trăng, Bạc Liệu ... Trung tâm vùng tứ
giác Long Xuyên - Khu di tích Óc Eo cho đến nay vẫn được nhìn nhận là địa điểm
khảo cổ có quy mô rộng lớn nhất, tập trung nhiều di tích nhất, di tích đa dạng
nhất và có tổ hợp di vật lớn nhất về số lượng, đa dạng nhất về chủng loại, cao
cấp nhất về trình độ kỹ thuật, về thẩm mỹ nghệ thuật so với những vùng khác
trong vương quốc Phù Nam.
Căn cứ vào sự dày đặc, quy mô đồ sộ của những công trình kiến
trúc, tầng văn hóa dày đặc những vết tích của những di chỉ cư trú, sự xa hoa rõ
nét của các di vật đặc biệt như đồ nữ trang, trang sức quý giá bằng, hạt ngọc,
tiền vàng, đồ thủy tinh,... đã tìm được ở khu vực sông Hậu có thể xác định được
chính xác vị trí quan trọng của Na Phật Na, không chỉ là một tiểu quốc lớn, tiểu
quốc trung tâm, một cảng thị quan trọng mà còn là kinh đô đầu tiên chi phối về
kinh tế, thương mại, chính trị đối với các tiểu quốc xung quanh trong suốt ba đời
dòng họ Hỗn cai trị Phù Nam (Hỗn Điền - Hỗn Bàn Huống - Hỗn Bàn Bàn) từ lúc
hình thành vào thế kỷ I cho tới đầu thế kỷ III. Sau đó, do nhu cầu cần đảm bảo
độ an toàn cho bộ máy quản lý nhà nước mà Angkor Borei đã được chọn làm kinh đô
để xây dựng thành một khu vực hành chính quân sự độc lập khỏi khu vực cảng thị
Óc Eo, khi phát triển thành đế quốc/ đế chế Phù Nam (từ thế kỷ III).
Cuốn sách giới thiệu toàn bộ
về Na Phật Na - Kinh đô đầu tiên
và cuối cùng của vương quốc Phù Nam với 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu khái quát về tiểu quốc Na Phật Na
Chương 2: Các di tích và di vật tiêu biểu đã phát hiện ở kinh
đô Na Phật Na
Chương 3: Đặc điểm dân cư và kinh tế - văn hóa - xã hội của
kinh đô Óc Eo thời Phù Nam
Chương 4: Vị trí của kinh đô Na Phật Na trong vương quốc Phù
Nam và mối quan hệ với các khu vực khác trên thế giới.
TS. Nguyễn Thế Anh - Xin trân trọng giới thiệu!
